03 okt Gingivitis en parodontitis door het stress hormoon cortisol
Ontstoken tandvlees (gingivitis)? Vaak denken we direct aan tandplak als de boosdoener – en dat klopt ook. Maar er speelt meer mee. Ook stress en het hormoon cortisol hebben invloed op hoe je lichaam reageert op bacteriën in de mond. In deze blog lees je hoe die verborgen link tussen stress en gingivitis precies werkt.
Herken stress in de mond
Net als de huid is ook het mondslijmvlies een orgaan waar je veel aan kunt aflezen. Een soort spiegel van je gezondheid. Ook stress is zichtbaar in de mond. Bij stress kan je de volgende klachten ervaren:
- Bloedend tandvlees
- Versnelde afbraak van het parodontium (steunweefsel van tanden en kiezen)
- Aften
- Cariës
- Mondbranden
- Droge mond
Wat is stress?
Stress is een breed begrip. Het is eigenlijk alles wat door onze zintuigen als een verstoring van het evenwicht wordt ervaren. Ieder gevaarsignaal dat onze zintuigen registreren activeert de zogenaamde stress-assen. Onder deze zintuigen worden niet alleen onze oren, ogen, neus, mond en het gevoel verstaan. Het immuunsysteem hoort er ook bij, want dit kan bedreigingen van virussen en bacteriën registreren. Daarnaast hebben we nog het interoceptieve systeem. Dit systeem neemt veranderingen in het lichaam waar, zoals een verandering van de bloeddruk.
In de huidige maatschappij heeft vooral psycho-emotionele stress een grote impact. Zo zijn te veel verplichtingen, te laat komen, (geld)zorgen etc. bedreigingen waar het lichaam op reageert met een stress-reactie. De stress-assen worden echter ook geactiveerd bij ontstekingen, infecties, operaties en tekorten aan bepaalde voedingsstoffen.
Cortisol tijdens stress
Op het moment dat het lichaam stress registreert, wordt de bijnier aangezet om verschillende hormonen aan te maken. Cortisol is één van deze hormonen. Dit hormoon zorgt er voor dat het lichaam kan omgaan met een stressvolle situatie. Het verhoogt onder andere de bloedsuiker, laat het hart sneller slaan en verhoogt de weerstand tegen infecties. De cortisolproductie kan echter verstoord worden door langdurige stress. Als de stress langer dan circa 6 weken duurt, reageert het lichaam minder goed op de stroom hormonen. Uiteindelijk wordt cortisol niet of nauwelijks meer aangemaakt door de bijnieren.
Een langdurig verhoogd cortisolniveau kan het immuunsysteem onderdrukken, waardoor je vatbaarder wordt voor infecties en je lichaam minder effectief reageert op ontstekingen. Dat lijkt misschien onschuldig of zelfs gunstig (“je wordt nooit meer ziek”), maar schijn bedriegt. Door die onderdrukking reageert je lichaam minder effectief op schadelijke bacteriën, zoals die in tandplak. Hierdoor krijgen ontstekingen zoals gingivitis en parodontitis juist meer kans om zich te ontwikkelen én chronisch te worden.
Bovendien raakt bij aanhoudende stress het systeem dat de cortisolproductie aanstuurt (de HPA-as) uit balans. Op de lange termijn kan dit leiden tot een verlaagd cortisolniveau, waarbij het immuunsysteem juist overactief wordt. Dit verstoort het immuunsysteem in de andere richting en kan de deur openen naar allergieën, auto-immuunziekten en aanhoudende ontstekingen – waaronder ook parodontale aandoeningen.
De symptomen van een hoog / laag cortisol
Bij een hoog cortisol heb je eerder de volgende symptomen.
- Verhoogde bloeddruk
- Slecht inslapen of onrustige slaap
- Verhoogd risico op infecties en vertraagde wondgenezing (symptomen zijn soms minder uitgesproken)
- Spierafbraak of verlies van spiermassa
- Oppervlakkige of versnelde ademhaling
- Stressgerelateerde klachten zoals tandenknarsen (bruxisme)
Een laag cortisol kan je herkennen aan de volgende symptomen.
- Aanhoudende vermoeidheid, vooral in de ochtend
- Verstoorde slaap
- Slechte stressbestendigheid en overgevoeligheid voor prikkels (licht, geur, geluid)
- Verhoogde gevoeligheid voor ontstekingen en infecties
- Verminderd geheugen en concentratie
- Verhoogd risico op allergieën en auto-immuunreacties
Breng je cortisol in balans: tips voor mond & lichaam
Het goede nieuws? Je kunt zelf veel doen om je cortisolniveau – en daarmee je mondgezondheid – in balans te brengen:
- De beste manier om je stress hormonen in balans te brengen is te zorgen voor voldoende slaap. Herstel begint ’s nachts
- Bewegen in de natuur, want dit werkt vermindert stresshormonen op een natuurlijke manier
- Doe aan krachttraining, met name met het bovenlichaam
- Eet veel groenten en vezelrijk voedsel. De vezels in groenten en fruit zijn namelijk van belang voor gezonde flora.
- Neem voldoende vitamine C. Dit is essentieel voor je weerstand
- Houd je mondhygiëne op peil. Poets twee keer per dag en gebruik interdentale hulpmiddelen, want dit is altijd de eerste stap naar een gezond gebit.
Kortom: een gezonde glimlach begint niet alleen bij een tandenborstel, maar óók bij een ontspannen geest. Stress en mondgezondheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden – en jij hebt invloed op beide.
Lees tips
Geen reactie's