Epigenetica is de wetenschap dat genen aan en uitgeschakeld kunnen worden door omgevingsfactoren en leefstijl. Je systemen in het lichaam worden geprogrammeerd voor de manier waarop dat systeem zal reageren in de toekomst.

Genen aan en uit schakelen

Een gen is een klein stukje van het DNA dat de code voor één eigenschap bevat. In je genen wordt informatie opgeslagen en er is een mechanisme dat het mogelijk maakt om een gen ‘aan’ of ‘uit’ te zetten. Naar schatting heeft het menselijk genoom in totaal 22.000 tot 30.000 genen, maar deze zijn niet allemaal actief. Het aan en uitschakelen van genen is functioneel, want op deze manier is het mogelijk om in de huidige generatie en in volgende generaties problemen te voorkomen.

Zoals eerder aangegeven kunnen genen ‘aan’ en ‘uit’ gezet worden. Dit is handig omdat je  genen met negatieve eigenschappen, zoals vatbaarheid voor bepaalde ziektes, liever uit hebt staan. Omgevingsfactoren bepalen welke genen er actief of inactief moeten zijn. Voorbeelden van omgevingsfactoren zijn roken, voeding, bewegen, computer en telefoongebruik, warmte en koude.

Epigenen zijn omstandigheden

In het verleden dacht men dat het pakket genen dat je meegekregen hebt volledig bepaalt hoe je lichaam functioneert. Het blijkt echter dat er naast genen ook epigenen bestaan. ‘Epi’ is Grieks en betekent ‘op’ of ‘bij’. De epigenen staan voor de omstandigheden waaraan wij blootgesteld worden. Het wil zeggen dat de epigenetische omstandigheden samen met jouw genenpakket bepaalt hoe je lichaam handelt. De genen die je bij je geboorte meekrijgt worden dus geprogrammeerd door de epigenen. Omgevingsfactoren en leefstijl kunnen de werking van epigenen voor een deel manipuleren.

Welke factoren hebben invloed op epigenen?

  •  Evolutionaire invloed
  • Transgenerationele invloed
  • Klimaat van de baarmoeder
  • Leefstijl

Evolutionaire invloed en transgenerationele invloed

Deze twee factoren zijn niet te beïnvloeden. Ze worden bepaalt door de evolutie en je erft genen van je ouders en grootouders. Genetische info, en daarmee ook de epi-genetische info, wordt generaties lang aan elkaar doorgegeven.

Klimaat van de baarmoeder

De derde factor, het klimaat van de baarmoeder, heeft alleen invloed op de generatie die na jou komt. Vooral de laatste drie maanden van de zwangerschap zijn belangrijk voor de definitieve epigenetische informatie die je kind meekrijgt. Wat een vrouw meemaakt in deze laatste maanden, bijvoorbeeld een stress-volle periode is van grote invloed op de rest van het leven van het kind.

Leefstijl

De laatste factor is het meest interessant, want je kunt door je leefstijl aan te passen invloed uitoefenen op je epigenen. Een leefstijl met veel stress, slechte voeding en geen beweging zorgen voor ziektes zoals depressie, hart-en vaatziekten, diabetes, auto-immuunziekten, kanker, chronische vermoeidheid en pijn. Ook ziekten in de mond zoals cariës (gaatjes), gingivitis en parodontitis (tandvleesontstekingen) komen hierdoor steeds vaker voor.
Interventies op het gebied van leefstijl, waaronder voeding, beweging en ontspanning kunnen je lichaam beïnvloeden. Laat je leefstijl matchen met jouw genen om fit oud te worden!

LeefstijlWat kun je doen om je epigenen positief te beïnvloeden?

De oplossing voor epigenetica is een gezonde leefstijl. Een gezonde leefstijl bestaat uit: