29 mei Stress en de gevolgen voor de mond

Stress heeft een aanzienlijke invloed op de mondgezondheid, vaak zonder dat mensen zich daarvan bewust zijn. Hier zijn een paar belangrijke manieren waarop stress de gezondheid van je mond kan beïnvloeden: We kennen het allemaal: een droge mond na een stressvolle presentatie, tandenknarsen in je slaap na een drukke dag, of dat opkomende koortslipje net wanneer je het echt niet kunt gebruiken. Wat hebben al deze kwaaltjes met elkaar gemeen? Stress kan een oorzakelijke factor zijn.

Ons lichaam wordt voortdurend blootgesteld aan stress, vervuiling, ziekte en onvoorspelbare levensomstandigheden, Gezond blijven we door aanpassing. Hoe goed kan ons lichaam zich aanpassen, herstellen, en weer in balans komen na een verstoring? Hier komt het concept van adaptive respons om de hoek kijken. Deze respons geeft aan hoe snel ons lichaam weer terugkeert naar homeostase – een stabiel evenwicht – na een stressprikkel, zoals ziekte, spanning of lichamelijke belasting.

Stress en onze microbiota

De samenstelling van onze microbiota (samenstelling van bacteriën) wordt beïnvloed door onder andere stress, medicatie, ziekte en – natuurlijk – voeding. Dankzij innovatieve technieken kan de samenstelling van de microbiota – de unieke verzameling bacteriën in onze darmen en mond – steeds nauwkeuriger worden bepaald. En specifieke bacteriestammen blijken invloed te hebben op onze gezondheid, ons immuunsysteem en zelfs ons gedrag. Stress veroorzaakt een verschuiving in de soorten bacteriën. In de mond groeien daardoor de bacteriën die betrokken zijn bij gingivitis en parodontitis.

Leefstijl tip:

Een vezelrijke voeding, zonder toegevoegde suikers, en gefermenteerde producten zoals yoghurt hebben een gunstige invloed op de pH van de darmen en daarmee de samenstelling van onze microbiota

Een droge mond

Een droge mond, bijvoorbeeld, is iets dat bijna iedereen weleens ervaart. Tijdens het sporten,  door medicatie of airconditioning. Een droge mond kan ook het gevolg zijn van onderliggende spanning. Stress beïnvloedt je zenuwstelsel en kan leiden tot minder speekselproductie. Speeksel is belangrijk voor het neutraliseren van zuren en het heeft een reinigende functie. Minder speeksel verhoogt het risico op gaatjes, tandvleesproblemen en een onaangename geur.

Leefstijl tip:

Drink bij dorst geen suikerrijke of zure dranken (zoals frisdrank, vruchtensap en light-dranken. Drink vooral voldoende water en kies voor verschillende soorten kruidenthee. Zwarte thee en koffie kunnen het droge mond gevoel verergeren.

Bruxisme

Mensen met bruxisme rapporteren regelmatig verhoogde stress, verstoorde slaap en vermoeidheid. Dit komt omdat mensen bij stress  onbewust knarsen of klemmen met hun tanden, vooral ’s nachts. Dit kan leiden tot:

• Slijtage van tanden
• Pijn in de kaak of gezicht
• Hoofdpijn
• Problemen met het kaakgewricht (TMJ-klachten)

Leefstijl tip:

Neem contact op met de tandarts voor gebitsbescherming. Yoga en meditatie kunnen helpen bij het ontspannen.

Parodontitis

Parodontitis – een ernstige ontsteking van het tandvlees – komt vaker voor bij mensen die last hebben van chronische stress. Stress kan je immuunsysteem verzwakken, waardoor je lichaam minder goed ontstekingen kan bestrijden. Hierdoor kan tandvleesontsteking sneller ontstaan of verergeren.

Stress ondermijnt niet alleen het tandvlees, maar ook het slijmvlies van de mond. Sommige mensen krijgen vaker aften of andere zweertjes in de mond tijdens stressvolle periodes. De precieze oorzaak is niet altijd duidelijk, maar het lijkt gerelateerd aan het immuunsysteem en hormonale veranderingen.

Leefstijl tip:

Als het mogelijk is, pak de oorzaak van de stress aan en de manier waarop je ermee omgaat. Stress kan voortkomen uit de manier waarover je iets denkt. Zorg als een stressor niet weggenomen kan worden voor een gezond eetpatroon en voldoende slaap om je lichaam te ondersteunen.

Herpes simplex

En dan is er nog het herpes simplex virus, dat vaak pas tot uiting komt wanneer de weerstand laag is. Hiervan kan ook stress de oorzaak zijn.

Leefstijl tip:

Eventueel kan je kiezen voor het gebruik van lysine (een aminozuur) ter voorkoming van een koortslip. Dit is een supplement. Let op: supplementen nooit zomaar nemen. KIjk altijd of je de supplementen kan gebruiken zonder risico. Bij bepaalde medicatie en aandoeningen is het gebruik ervan niet geschikt.

Stress beïnvloedt je voeding en leefstijl

Tijdens een stressvolle periode in je leven schieten goede gewoontes er vaak bij in. Denk hierbij aan minder goed poetsen en flossen, meer snacken (vooral suikerrijke voeding) en roken of alcoholgebruik als copingmechanisme (strategie om met stress om te gaan). Dit alles verhoogt natuurlijk ook het risico op cariës en tandvleesontstekingen.

Wanneer mensen onder stress staan, verandert hun eetgedrag vaak op een duidelijke manier. Voor velen betekent stress dat ze sneller grijpen naar voeding die troost biedt, zoals chocolade, chips, koekjes of fastfood. Dit zogeheten emotionele eten zorgt voor een kort moment van ontspanning, maar leidt op de lange termijn tot gewichtstoename, schommelingen in de bloedsuikerspiegel en – vanuit het oogpunt van mondgezondheid – een verhoogde kans op gaatjes en tandplak door het hoge suiker- en zuur­gehalte van deze producten.

Aan de andere kant zijn er ook mensen die juist minder gaan eten onder stress. Ze verliezen hun eetlust of slaan maaltijden over, wat kan resulteren in tekorten aan belangrijke voedingsstoffen. Dit heeft invloed op het immuunsysteem en kan ook leiden tot een droge mond, doordat de speekselproductie afneemt.

Daarnaast is het niet ongewoon dat mensen in stressvolle periodes vaker grijpen naar dranken die een stimulerend of kalmerend effect hebben, zoals koffie, energiedrankjes, frisdrank of alcohol. Hoewel deze middelen op korte termijn verlichting bieden, kunnen ze de mondgezondheid schaden. Ze zorgen bijvoorbeeld voor uitdroging van de mond en tasten het tandglazuur aan. Bovendien kunnen ze slaapproblemen verergeren, wat de stress op zijn beurt weer voedt.

Tot slot raken eetmomenten onder stress vaak verstoord. Mensen eten onregelmatig, slaan maaltijden over of snacken juist meer, ook ’s avonds laat. Deze onregelmatigheid zorgt niet alleen voor minder balans in het lichaam, maar betekent ook dat het gebit vaker wordt blootgesteld aan zuren en suikers, wat het risico op tandbederf verhoogt.

Omgaan met stress en het beschermen van je gebit

Stress kan een grote impact hebben op je mondgezondheid. Daarom is het belangrijk om niet alleen de stressor (de oorzaak van de stress) aan te pakken, maar ook goed voor jezelf en je gebit te blijven zorgen.

Hier zijn enkele praktische tips:

• Blijf regelmatig poetsen en flossen, ook tijdens drukke of stressvolle periodes. Het lijkt misschien onbelangrijk op zo’n moment, maar het helpt om problemen op lange termijn te voorkomen.
• Gebruik ontspanningstechnieken zoals diepe ademhaling, mindfulness of lichaamsbeweging om stress te verminderen.
• Draag een bitje bij tandenknarsen (bruxisme), in overleg met je tandarts. Dit voorkomt slijtage aan je tanden.
• Eet en drink gezond. Maak het jezelf makkelijk tijdens stressvolle tijden door te kiezen voor voorgesneden groenten en eenvoudige, voedzame maaltijden.
• Ga regelmatig naar de tandarts voor controle. Zo kunnen beginnende problemen op tijd worden ontdekt en behandeld.

Door deze gewoontes vol te houden, zorg je niet alleen goed voor je lichaam, maar ook voor je mondgezondheid – zelfs in stressvolle tijden.